De meeste mensen worden tegenwoordig ‘kunstmatig’ wakker, door middel van een wekker. Hoewel dit ervoor zorgt dat je op tijd in de auto, trein of op de fiets zit om naar je werk te rijden, heeft dit ook verschillende nadelen. Uiteindelijk kan deze onnatuurlijke manier van wakker worden je dom, ongezond en onhandig maken. Hoe dat precies zit, lees je in dit artikel.

REM-slaap

Dit heeft vooral te maken met een tekort aan REM-slaap op het moment dat je door een wekker gewekt wordt.

REM-slaap is de periode van slaap waarin we dromen of nachtmerries hebben. Hoewel we onze ogen snel bewegen tijdens de Rapid-Eye-Movement-slaap, verlammen de spieren. Door de spieren te verlammen voorkomt het lichaam dat je gaat slaapwandelen.

Het exacte doel van REM-slaap is niet bekend, maar dromen kan je helpen met het verwerken van emoties. Gebeurtenissen van de dag kunnen je gedachten beïnvloeden en komen meestal terug in je dromen. Mensen die lijden onder stress of angst, hebben vaker beangstigende dromen. Gemiddeld dromen we zo’n twee uur per nacht waarvan je het meeste niet kunt herinneren.

Ook blijkt dat tijdens de REM-slaap nieuwe informatie wordt opgeslagen in het lange termijn geheugen. Het brein bereikt dit door een fenomeen dat onderzoekers pas sinds kort zijn gaan begrijpen: slaap spindels.^1-2

Slaap spindels zijn een soort van explosies van hersengolven van één tot twee seconden die vervolgens snel afnemen. Dit kun je terugzien in een EEG-meting, oftewel elektro-encefalografie. Dit is een methode om de elektrische activiteit van de hersenen te meten, door elektrodes op de schedel te plaatsen.

Tijdens de REM-slaap is je brein druk bezig met het bijvullen van alle neurotransmitters. Neurotransmitters die neurale netwerken in je brein organiseren en essentieel zijn voor herinneren, leren, presteren en voor het oplossen van problemen.

Een tekort aan REM-slaap maakt je daardoor onhandig, dom en ongezond.

Casus: golfswing

Je volgt op een maandag wat golflessen om je swing te verbeteren voor de volgende zaterdag. Nadat je vooruitgang hebt geboekt, slaap je elke nacht 6 uur voor de rest van de week – wat de gemiddelde mens aan slaap krijgt. Maar voordat het weekend is, ben je slechter af dan wanneer je de les helemaal niet had gevolgd.

Tijdens de REM-slaap dragen de hersenen namelijk de korte termijn herinneringen in de motorische cortex over naar de temporale kwab om lange termijn herinneringen te worden; lange termijn potentiëring. Onderzoek wijst uit dat de slaapspindels plaatsvinden als de temporale kwab de informatie begrijpt en opslaat in het langetermijngeheugen.

Als je minder dan zes uur slaapt kan dit helaas de slaapspindels blokkeren – deze vinden namelijk pas in de REM-slaap plaats, vanaf twee cycli voordat je uit jezelf wakker zou worden – hierdoor voorkom je dat nieuwe informatie opgeslagen wordt in het langetermijngeheugen. En dat is nou net wat je op weg helpt bij het onthouden van je perfecte golfswing. Hierdoor sla je na een week slecht slapen nog steeds net zo slecht als voor de training. Hoewel onderzoekers al een tijdje weten van slaapspindels, hebben ze deze theorie pas sinds een paar jaar naar buiten gebracht.

Doolhof

Een ander onderzoek dat dit beweert, is een onderzoek van de psychologen Matthew Wilson en Alan Hobson. In het onderzoek hadden de onderzoekers de neurale patronen van slapende ratten gemeten die eerder een doolhof hadden gelopen. Ze ontdekten dat de hersenpatronen van de ratten tijdens de slaap bijna identiek waren aan de patronen die ze vertoonden tijdens het rennen door het doolhof. De patronen waren zelfs zo vergelijkbaar dat de onderzoekers precies konden zien in welk deel van het doolhof de rat droomde (!).

Ratten die geen REM-slaap kregen, navigeerden de volgende dag minder goed als ratten die wel REM-slaap hadden gehad. Dromen kunnen daardoor meer zijn dan alleen abstracte gedachten. Het kan een poging zijn van het brein om de dagelijkse gebeurtenissen te begrijpen en te onthouden.

Kunstmatig wakker worden met een wekker

Nu je een klein beetje meer weet over REM-slaap, zorgt een wekker er juist voor dat je minder REM-slaap krijgt. De REM-slaap vindt namelijk plaats in de laatste twee slaapcycli, voordat je van nature wakker zou worden zonder wekker. Daardoor kan je minder goed onthouden wat je gisteren hebt geleerd waardoor je minder slim bent. Daarnaast mis je sneller stappen door een verslechterde coördinatie wat je onhandiger maakt. Als laatste is het ongezond omdat REM-slaap van essentieel belang is om je neurotransmitters in het brein aan te vullen voor een optimale werking van het brein

Kortom

‘Oefenen’ tijdens de slaap kan daarom essentieel zijn voor latere prestaties. Slaap daarom langer uit totdat je van nature wakker wordt, zodat je je swing of wat dan ook wat je aan het leren bent, kan verbeteren. Kunstmatig wakker worden met behulp van een wekker kan je ongezond, dom en onhandig maken.

En nu?

Zorg er weer voor dat je natuurlijk van uit jezelf wakker word. Als dit niet mogelijk is vanwege je werk, wil ik je uitnodigen om je wekker in te ruilen voor een wake up light.

Hierdoor word je weer op een natuurlijker wakker, vanuit de juiste slaapfase en voorkom je dat je suf en gedesoriënteerd wakker wordt.

Literatuur

1. Walker, M. P., & van der Helm, E. (2009). Overnight therapy? The role of sleep in emotional brain processing. Psychological bulletin, 135(5), 731–748. https://doi.org/10.1037/a0016570
2. Greer, M. (2004, July). Strengthen your brain by resting it. Monitor on Psychology, 35(7). http://www.apa.org/monitor/julaug04/strengthen