Herkenbaar? In deze case gaan we van probleem naar de wortel van het probleem en vervolgens naar het vaststellen van de persoonlijke oplossing voor Bert. Elk mens is uniek, wat voor Bert heeft gewerkt hoeft niet voor jou te werken, wees daarom je eigen wetenschapper of doe de PRESET-scan om te kijken waar jouw energielekken zitten.

De C.A.R.

Datgene dat je ’s ochtends wakker maakt is de CAR. Oftewel; de zogenaamde Cortisol Awakening Response. De naam zegt het al, het maakt je wakker (awakening) door middel van cortisol. Cortisol is een anti-stress hormoon. Het zorgt ervoor dat je beter met stress om kan gaan. In de oertijd enorm handig omdat het onze kans op overleven vergrootte als er een beer of tijger achter ons aanzat. 

Cortisol zorgt ervoor dat er zoveel mogelijk energie vrijgemaakt wordt om beter om te kunnen gaan met de stressor. In dit geval een beer of tijger. Nu is de kans groot dat je niet meer achterna wordt gezeten door fysieke gevaren, zoals een beer of tijger, maar mentale ‘gevaren’. Zoals een hoge werkdruk, deadlines die je achterna zitten, dat mailtje van je baas, ruzie met je partner, enzovoorts.

Bij het overgrote deel van de mensen is de cortisolgevoeligheid daardoor drastisch verlaagd, waardoor we continu in stress leven. Alsof er continu een beer of tijger om de hoek zit te wachten om ons aan te vallen. We voelen ons hierdoor opgejaagd, ervaren hartkloppingen en takelen langzaam af. 

Platte kont en een ronde buik

Een logisch gevolg van een chronisch verhoogde cortisolspiegel in het bloed is dat je een platte kont krijgt en een ronde buik. Dit komt namelijk doordat cortisol eiwitten afbreekt uit de spieren en deze omzet in glucose, zodat er beter met het gevaar omgegaan kan worden. Laten die eiwitten nou net met name in je bilspieren zitten: de zogenaamde gluteus maximus. Een logisch gevolg is dat je een platte kont krijgt.

Vervolgens zitten we achter de computer als dit hele proces gaande is. Hierdoor verbruiken we de vrijgemaakte energie niet uit de bilspier en maakt het lichaam insuline aan om de suikers in de bloedbaan weer op te slaan in de cellen als vet. Dit vet wordt voornamelijk opgeslagen als vet tussen de organen, ook wel visceraal vet genoemd. Het meest ongezonde vet dat er bestaat omdat dit druk uitoefent op de organen en zo de functie van de organen negatief beïnvloedt. Daarnaast produceert dit vet veel ontstekingsbevorderende stoffen, wat de kans drastisch verhoogt op de stille killer die weer ten grondslag ligt aan 95% (!) van alle Westerse welvaartsziekten.

Zelf meten of je veel visceraal vet hebt? Meet je buikomvang met de PRESET-scan >>

Wat maakte Bert zo vroeg wakker?

Tot zover een zijsprongetje naar de natuurlijke consequenties van continu AAN staan. Maar wat veroorzaakt nou die hoge Cortisolpiek (CAR) ’s ochtends? Dit is een natuurlijke consequentie van een overbelaste HPA-as. Dit is de stress-as in je lichaam: Hypofyse – Pituitary – Adrenal axis: HPA. 

In een notendop scheidt de hypothalamus na een stressvolle gebeurtenis corticotropin-releasing hormone (CRH) uit, dat er op zijn beurt voor zorgt dat de hypofyse adreno-corticotroop hormoon (ACTH) uitscheidt, deze stof zorgt ervoor dat de bijnieren cortisol gaan produceren.

Overbelaste HPA-as

Bij Bert was het erg duidelijk dat zijn HPA-as overbelast was en daardoor ’s ochtends al vroeg wakker werd met een extreme cortisolpiek. Gedachtes sloegen gelijk op hol, erg opgejaagde gevoelens en meteen actie willen ondernemen. Tegelijkertijd merkte hij dat z’n libido omlaag ging en hij het ook vaker te koud of te warm had. 

Op het moment dat je leeft in stress en het lichaam continu in de overlevingsstand verkeerd, is het geen tijd om kinderen te krijgen. Het is geen tijd om kinderen te verwekken als er een roofdier om de hoek staat. Dit kun je terugzien in de drie belangrijkste hormonale assen in het lichaam hieronder. In de linker figuur kun je de stress-as zien onder normale omstandigheden, in de rechter figuur zie je de effecten van stress.

Zoals je kunt zien gaat alle energie naar de stress-as bij een stressreactie. Dit vergrootte immers onze kans op overleven. Nu kan chronische (langdurige) stress juist leiden tot weinig zin in seks, onvruchtbaarheid en een trage schildklier. Er worden immers niet genoeg geslachtshormonen en schildklierhormonen geproduceerd, waardoor de geslachtsorganen en schildklier niet meer naar behoren werken.

Wat veroorzaakt deze overbelaste HPA-as?

Toen we de werkelijke oorzaak van het probleem hadden achterhaald, was het tijd om te kijken naar de oorzaken van de overbelaste stress-as. Ik vroeg Bert op de 5 elementen van RESET verschillende vragen: op het gebied van Relax, Eat, Sleep, Exercise & Think. Ook vroeg ik of hij trouw aan zichzelf was en op zn plek zat qua werk (spirit). 

Vervolgens bleek koffie de grootste stressor te zijn. Hij dronk het nog tot laat op de avond, waardoor hij zijn HPA-as overbelaste en in de ochtenden een hogere cortisolpiek (CAR) ervaarde.

De stressor: koffie

Koffie bevat cafeïne, net zoals energydrinks en andere stimulerende middelen. Zoals je zelf waarschijnlijk ook al ervaren hebt, heeft dit een oppeppende werking. Als je slaperig opstaat ben je ineens niet meer slaperig. Helaas heeft te veel koffie ook een keerzijde (overigens alles waar ‘te veel’ voor staat, alles draait om balans).

Het blijkt dat cafeïne stresshormonen laat toenemen (zoals cortisol en adrenaline) welke geproduceerd worden door de bijnieren, zoals je eerder las. Wanneer de bijnieren al overbelast zijn, als gevolg van een overbelaste HPA-as, dan verergerd cafeïne dit effect alleen maar. 

Oplossing: koffie vervroegen en verminderen

Toen we samen tot die conclusie gekomen waren, dat koffie nu de grootste hefboom was naar het verbeteren van de slaap, was het tijd om koffie af te bouwen. Hiervoor gaf ik Bert het advies mee om elke dag 2 slokjes koffie te minderen van zijn laatste kop koffie. 

En wanneer dit laatste kopje koffie na een aantal dagen volledig was afgebouwd, gaf ik het advies mee om dit kopje koffie te vervangen door saliethee. Salie is een adaptogeen kruid wat betekent dat het de HPA-as weer in balans brengt. daarnaast bevat salie GABA wat het zenuwstelsel kalmeert en de gedachtes tot rust brengt. Kortom: salie zorgt voor diepe ontspanning en ontlasting van de HPA-as.

coffeefact: Koffie heeft een hoge halfwaardetijd. Dit zegt iets over de tijd waarna de dosering in het bloed is gehalveerd. Bij sommige mensen kan de halfwaardetijd tot wel 12 uur oplopen. Dat betekent wanneer je gedurende de middag 2 koppen koffie hebt gedronken, je nog steeds de cafeïne gelijkwaardig aan 1 kop koffie in je systeem hebt tijdens het slapen gaan. Drink daarom na 14u geen koffie meer om de nadelige gevolgen op je slaap van koffie te elimineren.

Casus opgelost

Slechts twee weken later koppelde Ton aan mij terug dat hij weer gemakkelijker uit kon slapen en niet meer vroeg wakker werd! Soms kan de oplossing onwijs simpel zijn, maar kijken we de verkeerde kant op waardoor we de werkelijke oorzaak niet kunnen zien.